مقاله درمورد بیهوشی و بی حسی در زایمان

*مقاله درمورد بیهوشی و بی حسی در زایمان*

1- شكل درد زایمانی

در طی فاز مخفی مرحلة اول زایمان درد به شكل درد خفیف یا كرامپ متوسط محدود به درماتومهای ₁₁‎T و _­122‎T می‎باشد. با پیشرفت زایمان در فاز فعال مرحلة اول زمانی كه انقباضات رحم شدت می‎یابد،‌ احساس و درك درد در درماتومهای ‎₁₁­‎T و ₁₂‎T شدت یافته به شكل تیزوكرامپی با انتشار به دو درماتوم مجاور یعنی ₁₀‎T و ₁‎L توصیف می‎گردد.

در اواخر ملحة اول و در مرحلة دوم زایمان، درد بطور شدیدتری در پرینه، قسمت  تحتانی ساكروم، مقعد و غالباً رانها احساس می‎شود.

2- اثرات درد زایمان در تنفس مادر

درد زایمان محرك قوی تنفسی است، سبب افزایش قابل توجه در حجم جاری و حجم دقیقه‎ای و افزایش بیشتر در ونتیلاسیون آلوئولی می‏شود. این هیپرونتیلاسیون منجر به كاهش ‎Paco از میزان نرمال حاملگی یعنی از ‎mmHg32 به حدود ‎mmHg30-16 می‎گردد و حتی گاهی به 15-10 میلی‎متر جیوه می‎رسد.

كاهش ‎₂‎Paco با افزایش همزمان در ‎PH تا حدود 6/7-55/7 همراه است. با خاتمة هر انقباض و كاهش درد، تنفس دیگر توسط درد تحریك نمی‎شود و هیپوكاپنی موجود سبب هیپوونتیلاسیون در فاصلة‌ انقباضات می‎شود كه این هیپوونتیلاسیون باعث 50-10 درصد كاهش در فشار اكسیژن شریانی (با میانگین 30-25 درصد) می‎شود. دریافت اپیوئید اثرات دپرسانت تنفسی آلكالوز را تشدید می‎كند. اگر ₂‎Pao مادر به كمتر از 70 میلی‎متر جیوه برسد، اثرات زیانباری چون هیپوكسمی و كاهش ریت قلب در جنین مشاهده می‎شود.

3- اثرات نوروآندوكرین درد زایمان

درد و اضطراب در فاز فعال زایمان سبب افزایش در آزاد شدن اپی نفرین به میزان 600-300 درصد، نوراپی نفرین به میزان 400-200 درصد و افزایش تولید كوروتیزول به میزان 300-200 درصد می‎شود. میزان ‎ACTH و كورتیكواستروئیدها نیز افزایش می‎یابد. كاتكولامین‎ها برای تطابق نوزاد با محیط خارج رحمی، از جمله برای تولید و رهایی سورفاكتانت، جذب مایع ریه‎ها، هوموستازگلوكز، تغییرات قلبی ‎- عروقی و متابولیسم آب ضروری هستند. لكن تحریك سمپاتیك ناشی از درد منجر به افزایش فشارخون و تاكیكاردی می‎شود كه در بیماران هیپرتانسیو و بیماران قلبی می‎تواند خطرناك باشد.

4- اثرات قلبی عروقی درد زایمان

برون ده قلبی در طی زایمان افزایش می‎یابد كه قسمتی به عنوان افزایش فعالیت سمپاتیك توأم با درد ناشی از هر انقباض، اضطراب و درك زایمان و فعالیت فیزیكی زایمان بوده و قسمتی (حدود 30-20 درصد) به علت خروج 300-250 میلی‎لیتر خون از رحم و نیز افزایش بازگشت وریدی از لگن و اندام تحتانی به گردش خون مادری می‎باشد.

هر انقباض توأم با ‎mmHg30-20 افزایش در فشار خون سیستولیك و دیاستولیك است. تمامی اینها در بیماران هیپرتانسیو و قلبی بالقوه مضر و خطرناك می‎باشند.

5- اثرات درد زایمان در جنین

در طی فاز زایمانی كاهش متناوب در جریان خون جفتی ناشی از انقباضات شدید، منجر به كاهش موقت در تبادل گازی جفت می‎شود. این اختلال با هیپرونتلاسیون ناشی از درد تشدید می‎شود. هیپرونتیلاسیون منجر به آلكالوز تنفسی و عوارض زیر می‎شود:

1- شیفت منحنی تجزی اكسی هموگلوبین مادر به چپ سبب میل بیشتر اكسیژن برای چسبندگی به هموگلوبین[1] شده و براحتی از آن آزاد نمی‎گردد بنابراین انتقال اكسیژن از مادر به جنین كاهش می‎یابد.

2- كاهش جریان خون رحم ناشی از آزاد شدن نور اپی نفرین و كورتیزول كه این نیز سبب می‎شود اكسیژن كمتری در اختیار جنین قرار گیرد.

3- هیپوكسمی مادر در فواصل انقباضات به علت هیپوونتیلاسیون ناشی از آلكالوز، تغییرات فوق در فازهای هیپرونتیلاسیون و هیپرونتیلاسیون مادر منجر به تغییرات ریت قلبی جنین در این فواصل می‎شود. مطالعات نشان داده‎اند كه در مادرانی كه اضطراب و درد دارند شیوع اشكال غیرطبیعی ریت قلب جنین بالاتر بوده و نوزادان متولد شده، نمرة آپگار دقیقة اول و پنجم كمتری دارند. تحت شرایط نرمال زایمان و در جنین‎های نرمال این تغییرات موقت بخوبی تحمل می‎شود اما در نوزادانی كه در معرض ریسك قرار دارند (مثلاً در پره اكلامپسی، بیماری قلبی یا دیابت) كاهش انتقال اكسیژن و دی‎اكسید كربن ناشی از درد بسیار مهم بودهو می‎تواند عوارض پری ناتال ایجاد كرده و حتی منجر به مرگ جنین شود.

با توجه به مسائل فوق‎الذكر صرفنظر از دلایل انسانی تسكین درد، اثرات زیانبار درد شدید زایمانی بر روی مادر و جنین بویژه در مادران مسئله‎دار و جنین‎های در معرض خطر، ایجاد بیدردی در زایمان را ایجاب می‎كند. در واقع در چنین مواردی زایمان بیدرد منافع واضح برای مادر و جنین دارد.

6- هوشبرهای استنشاقی

نیتروس اكساید (‎O₂N)، از جفت به سهولت عبور می‎كند. دوز مناسب آن در مادر اثر سویی نداردت اما گفته می‎شود كه هر قدر طول مدت بیهوشی با ‎O₂‎N بیشتر باشد. نوزاد متولد شده بیشتر تحت تأثیر دارو واقع شده، بیهوش خواهد بود. لذا باید مدت بیهوشی تا خروج جنین تا حد امكان كوتاه باشد. به این منظور باید اینداكشن بیهوشی زمانی انجام شود كه بیمار و جراح كاملاً آماده باشند.

هوشبرهای تبخیری كه در عمل جراحی سزارین كاربرد دارند هالوتان، انفلوران و ایزوفلوران می‎باشند كه با غلظت كم بكار می‎روند. عبور این هوشبرها از جفت وابسته به دوز و زمان می‎باشد بنابراین اگر زمان اینداكشن بیهوشی تا تولد بچه طولانی نشود و دوز مناسب تجویز شود، بعید به نظر می‎رسد كه این داروها اثرات شدید یا طولانی مدت روی جنین داشته باشند. با كاربرد این داروها بیاد آوردن[2] و بیداری[3] مادر در حین عمل كاهش یافته، نیاز به ‎O₂N را كاهش داده، لذا غلظت بالاتری از اكسیژن می‎توان به مادر داد. عیب این هوشبرها ایجاد شلی وابسته به دوز در تون عضله رحم و امكان خونریزی بعد از عمل در مادر است كه البته در دوزهای پایین یعنی با غلظت هالوتان 5/0 درصد، انفلوران 1-5/0 درصد و ایزوفلوران 75/0 درصد این خونریزی ایجاد نشدهو در این دوزهای كم رحم در دورة بلافاصله بعد از عمل به اثرات تحریكی اكسی توسین حساس بوده و به خوبی پاسخ می‎دهد.

[1] - affinity

[2] - Recall

[3] - awareness