*تحقیق درباره ی شاخص‌های جهانی شدن اقتصاد و موقعیت ایران*

فهرست مطالب

چكیده.............................................................................................................................. 3

مقدمه و طرح موضوع.................................................................................................... 4

1- جهانی شدن اقتصاد.................................................................................................. 5

2- شاخص‌های جهانی شدن........................................................................................ 8

3- شاخص‌های تركیبی............................................................................................... 10

4- شاخص‌های غیر تركیبی....................................................................................... 19

1-4- شاخص‌های «باز بودن تجاری»................................................................... 20

1-1-4- شاخص‌های وقوعی.............................................................................. 20

2-1-4- شاخص‌های پیامدی.............................................................................. 23

2-4- شاخص‌های باز بودن مالی........................................................................... 33

5- فرآیند جهانی شدن در آئینه شاخص‌ها............................................................... 34

6- ایران و فرآیند جهانی شدن اقتصاد...................................................................... 37

جمع بندی وملاحظات................................................................................................ 42

منابع............................................................................................................................... 46

شاخص‌های جهانی شدن اقتصاد و موقعیت ایران

چكیده

پدیده جهانی شدن یكی از بحث‌انگیزترین موضوعات فرآوری كشورها در عصر كنونی است كه در مورد آن اختلاف‌ نظرهای بسیاری وجود دارد و بررسی آثار و پیامدهای گسترده این فرآیند بر ابعاد مختلف حیاتی انسانی از جمله آثار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن توجه خاص اندیشمندان، سیاستمداران، اقتصاددانان و متولیان فرهنگی جهان را به خود جلب كرده است. این بررسی‌ها، قبل از همه نیازمند كمی كردن این پدیده و ساخت و به كارگیری شاخص‌های مناسب برای اندازه‌گیری آن می‌باشد. در این مقاله برآنیم كه شاخص‌های مختلف جهانی شدن را كه در ادبیات اقتصادی تجربی كاربرد دارد، معرفی نماییم. در بخش اول به مقدمه و طرح موضوع پرداخته و در بخش‌های دوم و سوم به ترتیب شاخص‌های تركیبی و غیر تركیبی جهانی شدن ارائه خواهد گردید. در بخش پایانی، فرآیند جهانی شدن را در آیینه شاخص‌ها نظاره‌گر خواهیم بود.

مقدمه و طرح موضوع

جهانی شدن - واژه رایج دهه 1990 میلادی - یكی از مناقشه‌آمیزترین موضوعات در علوم اجتماعی است كه هر چند در مورد آن بحث‌های زیادی صورت گرفته است، ولی هنوز تعریفی جامع و فراگیر- كه در بردارنده كلیه جوانب این پدیده باشد- ارائه نشده است و همچنان پیرامون تعریف آن مشاجرات و ابهامات فراوانی مشاهده می‌شود.

برخی نویسندگان جهانی شدن را «مرحله‌ای از سرمایه‌داری» و یا «مدرنیته جدید» خوانده و برخی آن را «یك راه جدید تفكر» معرفی كرده‌اند. در عین حال گاه با تعاریفی نسبتاً دقیق مواجه می‌شویم كه آنها نیز نمی‌توانند ابهامات پیرامون این كلمه را كاملاً بزدایند و ضمناً علیرغم برخی همپوشانی‌ها، بسیار متفاوت و مختلفند.

«پراتون»، جهانی شدن را فرآیندی از تحول می‌داند كه مرزهای سیاسی و اقتصادی را كمرنگ كرده، ارتباطات را گسترش داده و تعامل فرهنگ‌ها را افزون می‌نماید. به نظر وی جهانی شدن پدیده‌ای چند بعدی است كه آثار آن قابل تسری به فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، حقوقی، فرهنگی، نظامی و فناوری است و همچنین فعالیت‌های اجتماعی همچون محیط زیست را متاثر می‌كند و به نظر «مالكوم واترز» جهانی شدن فرآیندی اجتماعی است كه در آن قید و بندهای جغرافیایی كه بر روابط اجتماعی و فرهنگی سایه افكنده است، از بین می‌رود و مردم به طور فزاینده از كاهش این قید و بندها آگاه می‌گردند. برخی دیگر جهانی شدن را معادل «غربی‌سازی» یا «تجدد» بویژه در شكل آمریكایی آن دانسته‌اند. در این معنا جهانی شدن پویشی است كه طی آن ساختارهای اجتماعی مدرنیته (سرمایه‌داری، عقلگرایی، صنعتی شدن، دیوان سالاری و …) در سرتاسر جهان گسترش می‌یابد و فرهنگی‌های قدیمی و پایبست‌های بومی نابوده می‌گردند. در این معنا است كه گاهی جهانی شدن را امپریالیسم «مك دونالد»، «هالیوود» و «سی ان ان» نام نهاده‌اند. البته این تعابیر بیشتر در مباحث مربوط به امپریالیسم استعماری مطرح می‌گردد، كه در این زمینه جهانی شدن را با فرآیند همگون‌سازی مرتبط می‌دانند. «مارتین خور» معتقد است كه جهانی شدن در این معنا، همان چیزی است كه چندین قرن در جهان سوم «مستعمره‌سازی» خوانده می‌شد.