تحقیق در مورد سلسله زندیه
جانشین سلسله ای كه نادرشاه افشار به آن ترتیب بوجود آورد و به آن ترتیب از میان رفت، سلسله ای بود كه مؤسس و موجد آن، لرزاده ای شچاع و مردم دار از سرداران گمنام خود نادر بود و كریم خان زند نام داشت كه چون از طایفه ” زند“ بود، سلسله ای را كه بنیان گذاشت به این سبب ” زندیه“ نام گذاشتند.برای اینكه علل پیدایش سلسله ای را كه بنیان گذاشت به این سبب “ زندیه“ نام گذاشت. برای اینكه علل پیدایش سلسله زندیه دانسته شود، لازمست ابتدا مختصری درباره اوضاع ایران پس از قتل نادر شاه افشار بررسی شود.
پس از قتل نادر، هر یك از سران سپاه او، در هر گوشه ای از مملكت كه مختصر نفوذی داشتند، سر به شورش و اغتشاش برداشتند. قسمت شمالی ایران از كردستان تا افغانستان عرضه تاخت و تازه های علیقلی خان ” عادلشاه “ و ابراهیم خان (ابراهیم شاه ) و محمد حسن خان قاجار شد و در نواحی جنوبی و مركزی، حكام و فرمانرویان ایلات بختیاری و زند راه استقلال میپیمودند و در چنان احوالی، شاهرخ شاه افشار نیز در خراسان حكومت داشت و در ظاهر، پادشاه افشار بود (1161 هجری قمری) و در همان زمان برولایات فارس فتحعلی خان افشار، بر اصفهان ابوالفتح خان بختیاری و بر همدان، محمد علی خان تكه او حكومت میكردند.
اولین قیام از طرف محمد حسن خان قاجار صورت گرفت باین ترتیب كه در گرگان به جمع آوری سپاه مشغول شد و ایلات یموت (بفتح یاء) و تركمنان را دور خود جمع كرد. سپس آزادخان افنان قیام كرد و او كه از طرف ابراهیم شاه بر كردستان و همدان حكومت داشت، پس از شكست ابراهیم شاه از شاهرخ ، ابتدا شهر ” زور“ و بعد كرمانشاهان را به تصرف در آورد و در سال 1162 هجری قمری بر آذربایجان دست یافت و حتی شهر ” ارومیه “ یعنی رضائیه امروزی را به پایتختی برگزید و رسما خود را پادشاه ایران خواند !
بعد از اینكه شاهرخ توسط طرفداران میرزا سید محمد متولی دستگیر و كور شد، هر كدام از حكام وی نیز در شهرهای مهم مانند اصفهان و همدان به خودسری و تمرد پرداختند و حتی در شیراز نیز علیه فتحعلی خان افشار شورشی بوجود آمد كه رهبر آن ” صالح بیك بیات “ بود و سرانجام نیز ” صالح بیك“ در اوایل سال 1136 هجری قمری به حكومت شیراز رسید و به این ترتیب با اطاعت بزرگان شیراز از صالح بیك بیات، شیراز از قلمرو حكومت افشاریه خارج شد.
مركز توجه تمام مدعیان سلطنت پس از نادرشاه افشارشهر اصفهان بود كه حكومت بلارقیب نماند و علیمردان خان بختیاری در تسخیر اصفهان بر آمد ولی از ابوالفتح خان شكست خورد و چون در تصرف اصفهان اصرار داشت از كریم خان زند كه در آن زمان با 4 هزار سوار تیر انداز و شمشیر زن خود ، در سلطان آباد اراك اردو زده بود كمك خواست و كریمخان نیز دل به وعده های او بست و با برادرش صادق خان به كمك او رفت.
این بار حاكم اصفهان، در مقابل مهاجمین زند مغلوب شد و منتها، چون كریم خان در اوسیاست و شجاعتی سراغ كرده بود به پیشنهاد خان زند، اتحاد مثلثی از ابوالفتح خان بختیاری – كریم خان زند و علیمردان خان بختیاری تشكیل شد و چون هنوز مردم اصفهان را میل دل بجانب صفویان بود یكی از نوادگان دختری شاه سلطان حسین صفوی را كه طفلی 8 ساله بنام ” ابو تراب میرزا “ بود با عنوان شاه اسمعیل سوم به سلطنت برداشتند و قرار شد ابوالفتح خان همچنان حاكم اصفهان باشد، كریم خان فرماندهی سپاه را بعهده بگیرد و علیمردان خان نایب السلطنه باشد و باین ترتیب از اجتماع این سه سردار كه هریك در اندیشه نابودی دو تن دیگر و استقلال انفرادی بود، حكومتی تشكیل یافت كه پایه و اساس استواری نداشت (1164 هجری قمری) زیرا ابوالفتح خان مستبد و مغرور، علیمردان خان بیرحم و تند خو و خشن و كریم خان، مردم دار و بردبار و ملایم و بسیار دور اندیش و احتیاط كار بود .