پروژه اثرات درمان نوروسایكولوژی در كارآمدی خواندن دانش‌آموزان مبتلا به نارسا خوانی تحولی
چکیده
در پژوهش حاضر، اثرات درمان نوروسایکولوژی در کارآمدی خواندن دانش آموزان مبتلا به نارساخوانی تحولی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور انجام این پژوهش، ابتدا تعداد 165 نفر از دانش آموزان مشکوک به نارساخوانی در مقطع ابتدایی از پایه های سوم، چهارم و پنجم به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به صورت تصادفی انتخاب و سپس از میان آنها تعداد 60 دانش آموز پس از اجرای آزمونهای تشخیصی ( از جمله آزمون هوشی وکسلر کودکان، آزمون اختلال خواندن، آزمون ADHD و آزمون اختلال سلوک ) به صورت هدفمند برگزیده شدند. سپس، آزمودنیهای نارساخوان بر مبنای مقیاس طبقه بندی بیکر، درچهارگروه آزمایشی وگواه نوع L/p ( تعداد هر گروه 15 نفر ) به صورت تصادفی جایگزین شدند. پس از اجرای پیش آزمون در هر دو گروه، گروههای آزمایشی نوع L/p به مدت 20 جلسه، تحت درمان شیوه های نوروسایکولوژی (HSS ) قرار گرفتند. اما گروههای گواه نوع L/p، هیچگونه روش درمانی را دریافت نکردند. پس از آن، در هر دو گروه آزمایشی و گواه، پس آزمون ( بلافاصله پس از اتمام درمان ) و آزمون پی گیری ( پس از گذشت 4 ماه ) به اجرا درآمد. در پایان داده های بدست آمده با روش آماری تحلیل واریانس آمیخته، تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر و آزمونt وابسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهشی حاکی از آن بود که اولاً مداخله های نوروسایکولوژی بر مبنای مدل تعادل خواندن بیکر سبب افزایش میزان دقت و درک خواندن دانش آموزان نارساخوان نوع L گردید. همچنین این شیوه ها موجب افزایش میزان درک وسرعت خواندن دانش آموزان نارساخوان نوع p گردید. ثانیاً، کاربرد این شیوه های درمانی موجب پایداری اثرات درمان ( پس از گذشت 4 ماه ) در این گروه از کودکان شد.
فهرست مطالب:
فصل اول: مقدمه ........ 2
1ـ بیان مسأله ..... 6
2ـ اهمیت و ضرورت مسأله .......... 13
3ـ اهداف، سوالها و فرضیه های پژوهش...... 15
4ـ متغیرها و تعریف نظری و عملیاتی آنها....... 18
خلاصه ................. 20
فصل دوم: مروری بر پیشینه تحقیقات
بخش اول: مبانی نظری .......... 22
1ـ تعریف اختلالهای یادگیری ........ 22
2ـ سیر تحول تاریخی اختلالهای یادگیری ........ 30
1) دوره بنیانگذاری: تحقیقات نخستین درباره مغز .... 30
2) دوره انتقالی: مطالعه بالینی کودکان ..... 33
3) دوره یکپارچگی: رشد سریع برنامه های مدارس ... 43
4) دوره معاصر (از سال 1980 تا کنون) ... 44
3ـ طبقه بندی اختلالهای ویژه یادگیری بر مبنای DSM-IV-IR... 44
1) اختلال خواندن ..... 45
2) اختلال در ریاضیات ......... 46
3) اختلال بیان نوشتاری ........ 48
4) اختلال یادگیری که به گونه دیگر مشخص نشده است (NOS)....... 49
4ـ تعریف خواندن .......... 50
5ـ تحول خواندن ......... 55
6ـ مدل های خواندن ......... 56
1) مدل پایین ـ بالا و مدل بالا ـ پایین ...... 56
2) مدل تعاملی جبرانی....... 57
3) مدل پیوندگرایی.................... 59
4) مدل آوایی.................... 61
5) مدل ببین و بگو ............ 63
6) مدل تعادل خواندن بیکر ............. 63
7ـ نارساخوانی........ 70
1) تعریف نارساخوانی........................ 70
2) نشانه های بالینی نارساخوانی .......... 75
3) اختلالهای همراه با نارساخوانی........... 81
الف ـ اختلالهای جانبی شدن .......... 81
ب ـ اختلالهای سازمان یافتگی فضایی ـ زمانی ...... 82
ج ـ نابهنجاری حرکات چشم ها ........... 83
د ـ تأخیر زبان گفتاری .......... 85
هـ ـ اختلالهای ادراکی ............. 86
و ـ اختلال حافظه کوتاه مدت ........ 87
ز ـ اختلال نارسایی توجه (ADD) و ADHD............ 88
ح ـ اختلالهای رفتاری .............. 91
4) شیوع نارساخوانی....................... 94
5) تاریخچه نارساخوانی................. 95
6) سبب شناسی نارساخوانی ................... 99
الف ـ عوامل ژنتیکی .............. 100
ب ـ عوامل عصب شناختی .......... 103
ج ـ تقارن نیمکره های مغزی ......... 107
د ـ غلبه طرفی مغز ............... 111
هـ ـ عوامل حرکتی .......... 114
و ـ عوامل شناختی ............ 115
ز ـ عوامل رفتاری ............ 118
ح ـ عوامل محیطی .............. 121
ط ـ عوامل عاطفی ............... 122
8ـ دیدگاه های مختلف در مورد نارساخوانی ....... 124
9ـ نارساخوانی از دیدگاه نوروسایکولوژی ...... 124
10ـ طبقه بندی نارساخوانی از دیدگاه نوروسایکولوژی .. 131
الف ـ نارساخوانی اکتسابی ............ 131
ب ـ نارساخوانی تحولی ........... 140
11ـ فرآیند شکل گیری مدل تعادل خواندن از دیدگاه بیکر ...... 148
12ـ عملکرد نیمکره های مغزی از دیدگاه بیکر ......... 154
13ـ طبقه بندی نارساخوانی تحولی از دیدگاه بیکر .... 156
1) نارساخوانی نوع L (زبان شناختی) ......... 156
2) نارساخوانی نوع P (ادراکی) ....... 156
14ـ بررسی اعتبار طبقه بندی نارساخوانی نوع P/L.. 158
15ـسبب شناسی نارساخوانی تحولی نوع P/L..... 162
16ـ شیوه های درمانی نوروسایکولوژی از دیدگاه بیکر ... 164
بخش دوم: یافته های پژوهشی ........ 168
خلاصه .......... 180
فصل سوم: روش تحقیق
1ـ طرح تحقیق .................. 184
2ـ روشهای آماری ............. 185
3ـ تعریف جامعه آماری و ویژگیهای آن ........ 186
4ـ روش نمونه گیری و حجم نمونه ........... 187
5ـ ابزارهای پژوهشی ............. 188
1) آزمون وکسلر کودکان ......... 188
2) آزمون اختلال خواندن .......... 188
3) آزمون ADHD و آزمون اختلال سلوک اقتباس شده از پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4) براساس DSM-IV........... 199
4) جعبه آموزشی لامسه ای ....... 203
5) برنامه نرم افزاری HEMSTIM..................... 206
6ـ فرآیند تشخیص و روش اجرا ........ 209
7ـ فرآیند طبقه بندی دانش آموزان نارساخوان براساس مدل تعادل خواندن بیکر 211
8ـ فرآیند اجرای شیوه های درمانی نوروسایکولوژی بر مبنای مدل تعادل خواندن بیکر 212
1) تحریک خاص نیمکره ها از طریق کانال دیداری (HSS-VIS).. 212
2) تحریک خاص نیمکره ها از طریق کامال لامسه ای (HSS-tac)..... 221
خلاصه ........... 227
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل
1ـ ارائه نتایج کمی ........... 229
الف: توصیف داده ها .......... 229
ب ـ تحلیل داده ها ............. 234
ـ تحلیل واریانس آمیخته (32).......... 234
فرضیه اول: نتایج آزمون آماری برای بررسی اثر شیوه های درمانی نوروسایکولوژی بر میزان دقت خواندن دانش آموزان نارساخوان نوع L: ......... 235
فرضیه دوم: الف) نتایج آزمون آماری برای بررسی اثر شیوه های درمانی نوروسایکولوژی برمیزان درک خواندن دانش آموزان نارساخوان نوعL .................. 241
فرضیه دوم: ب) نتایج آزمون آماری برای بررسی اثر شیوه های درمانی نوروسایکولوژی برمیزان درک خواندن دانش آموزان نارساخوان نوعP................................. 246
فرضیه سوم: نتایج آزمون آماری برای بررسی اثر شیوه های درمانی نوروسایکولوژی برمیزان سرعت خواندن دانش آموزان نارساخوان نوع p...... 252
خلاصه ............. 258
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
1ـ بحث و تحلیل درباره یافته ها ...... 260
2ـ محدودیتها ........ 270
3ـ پیشنهادات ............. 271
4ـ کاربردهای آموزشی و پرورشی ...... 272
منابع
1) منابع فارسی............ 274
2) منابع انگلیسی ................ 276
ضمائم:
1ـ آزمون وکسلر کودکان
2ـ فرم تاریخچه موردی
3ـ آزمون اختلال خواندن
4ـ آزمون اختلال سلوک و ADHD اقتباس شده از پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4) براساس DSM-IV